Een risico is een onzekere gebeurtenis waardoor doelen of uitvoering van kernprocessen in gevaar kunnen komen. We blijven alert op de risico’s die we willen of moeten nemen om onze doelen te bereiken. We beheersen risico’s door het nemen van maatregelen als dat nodig en mogelijk blijkt. Risico’s identificeren en hierop acteren, vraagt vooruitkijken. We volgen de laatste ontwikkelingen, zowel lokaal als nationaal, bijvoorbeeld via het CPB. We weten ook of risico’s zich hebben voorgedaan.

Top 15 van financiële risico's

We kennen meer dan 100 risico's die we beoordelen op de impact, zowel financieel als niet-financieel. Van deze risico's kent een meerderheid een impact met een financieel gevolg. Het totaal van deze financiële risico's ligt op € 38 mln. De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen 65% van onze weerstandscapaciteit. Eén van de grootste onzekerheden waar we op dit moment mee te maken hebben, is 'Den Haag'. We hebben het dan voornamelijk over de onzekerheid rond de financiële middelen, maar ook rond o.a. het beleid op asiel en stikstof. Omdat we rekening houden met de financiële effecten, zoals die nu bekend zijn, komt deze in de top 15 niet voor. Immers, de terugval van de Algemene uitkering is betrokken in onze begroting.

Het exploiteren van bouwgronden brengt aanzienlijke risico’s met zich mee, vooral bij projecten met lange looptijden of hoge voorinvesteringen. Kosten en opbrengsten baseren we op schattingen en kunnen beïnvloed worden door vertragingen zoals bezwaarprocedures, netcongestie of veranderende marktomstandigheden. Om deze risico’s te beheersen monitoren we continu en hebben we realtime inzicht in de kosten versus de begroting. We realiseren ons dat grondexploitaties risicovol zijn, maar door de beheersmaatregelen zien we dat het niet in onze top 15 voorkomt. Wanneer het aantal grondexploitaties toeneemt, neemt ook het risico hierop toe. 

De huidige top 15 beschrijven we hieronder. We hebben de kans op financiële risico’s ingeschat met een ‘kans klasse-indeling’ waar een percentage aanhangt. Dit percentage geeft aan hoe groot de kans is dat het risico zich binnen 10 jaar voordoet. De impact, met name het financiële gevolg, samen met de kans bepaalt de beoordeling.

Financiële risico's

Risico-analyse met de belangrijkste veranderingen binnen onze risico's

Het aantal risico’s nam af. We voegden risico’s samen, er ontstonden nieuwe risico’s en sommigen vervielen. Wijzigingen komen o.a. door onduidelijkheden in de landelijke politiek. Denk aan politiek onrustige omstandigheden, vluchtelingenstromen en toekenningen van het Rijk die versoberen. Voor deze begroting pasten we enkele risico’s aan op kans en financieel gevolg. We voegden vijf nieuwe risico’s toe, vijf risico’s vervielen en geen risico openbaarden zich.

Financiële risico's 

De belangrijkste ontwikkelingen in de top 15:

• Intensiveren aanpak van ondermijning. Ondermijning heeft altijd onze aandacht gehad, dit risico maakt het specifieker, gericht op het aantreffen van bijvoorbeeld een drugslab en de gevolgschade die hieruit voort kan komen.
• Wijzigingen in de voorrangsregeling van huisvesting statushouders. Mogelijk kunnen we daardoor statushouders niet tijdig huisvesten.
• Het uitstappen van de VNG uit het Integraal Zorg Akkoord. Het is mogelijk dat na 2025 IZA- middelen deels wegvallen, waardoor reeds opgestarte projecten mogelijk niet door kunnen gaan.
• Er zijn ontwikkelingen op het gebied van Migratie en Integratie. De middelen die we vanuit het Rijk krijgen schieten tekort en tijdelijke middelen zijn onzeker. We moeten daardoor schuiven met middelen. Door die onzekerheden ontstaat er onvoldoende bezetting waardoor we mogelijk niet in staat zijn om de opgave (taakstelling) volledig uit te voeren. Bij de risico’s voor Migratie en Integratie is een splitsing gemaakt in: 
  • toename van nieuwkomers overstijgen de rijksmiddelen waardoor er een begrotingstekort kan ontstaan;
  • het Rijk is voornemens om de Inburgeringswet te wijzigingen en de SPUK inburgering te korten, waardoor er mogelijk een budgetoverschrijding ontstaat bij inburgering en participatie.

Bovenstaande risico’s kwamen nieuw in de top 15 binnen. Deze waren al eerder in beeld, maar door het vergroten van de kans en impact staan ze nu in de top 15.

Door nieuwe risico’s, vallen drie risico’s buiten de top 15

De volgende vijf risico’s vallen nu buiten de top 15. Dit betekent niet dat deze risico’s onbelangrijk zijn of vervallen, ze behoren niet tot de 15 risico’s met de grootste financiële impact. We blijven deze risico’s volgen en waar mogelijk beheersen.

• Oplopende wachtlijsten in de zorg door een stijging van het aantal jongeren met complexe problematiek.
• Cyberaanvallen/DDOS aanvallen bij overheidsinstellingen door de oorlogen en militair strategische ontwikkelingen tegen NAVO.Dit onderwerp komt in de top 15 nog wel voor onder een ander risico.
• Minder legesopbrengsten ontvangen dan geraamd door verslechterde economische vooruitzichten. 
• Een tekort aan personeel door schaarste op de arbeidsmarkt, waardoor we mogelijk doelstellingen niet halen, of op tijd bereiken.
• Door inflatie herijking van plekprijzen Wmo en jeugdzorg waardoor de plekprijzen hoger zijn dan de budgetten die zijn opgenomen in de begroting.

Nieuwe financiële risico’s buiten de top 15

Een klein aantal SPUK’s gaat terug naar de Algemene uitkering. Met het overhevelen, houdt het Rijk 10% van het budget in, hierdoor kunnen we mogelijk onze doelen niet realiseren. 

Overige ontwikkelingen

Het CPB ziet dat de koopkracht minder stijgt dan verwacht. Het begrotingstekort van het Rijk groeit omdat uitgaven sneller stijgen dan inkomsten. Vooruitkijken blijft moeilijk door de oorlogen in o.a. Rusland-Oekraïne en Gaza. De ontwikkelingen in de internationale economie (Verenigde Staten) volgen elkaar snel op en zorgen voor grote onzekerheid. De toegenomen uitgaven van de overheid, bijvoorbeeld voor defensie, drukken op de rijksbegroting en uiteindelijk op de Algemene uitkering. Ook het feit dat we geen kabinet hebben en er mogelijk een lang formatietraject nodig is om tot een kabinet te komen, brengt onzekerheid met zich mee.

Niet-financiële risico's

Naast financiële risico’s zien we ook risico’s op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Deze risico’s kunnen onze doelen in gevaar brengen. Ze beïnvloeden ook ons imago negatief en kunnen leiden tot verlies van vertrouwen. 

Hieronder staan de belangrijkste niet-financiële risico’s die het imago op landelijk niveau kunnen beïnvloeden. 

Niet-financiële risico's

Regelmatig kennen we belangrijke ontwikkelingen die onze gemeente beïnvloeden. Deze ontwikkelingen hebben (nog) geen financiële impact, maar zijn belangrijk voor onze samenleving en gemeente. Ze brengen wel risico’s met zich mee. Afgelopen periode ging het om het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD). In 2024 was het ministerie van Defensie is op zoek naar meer ruimte. Het onderzoek naar een mogelijk munitiedepot is van de baan. Inmiddels is een groot deel van de Achterhoek aangewezen als zoeklocatie voor laagvlieggebied voor helikopters. Besluitvorming door het kabinet vindt in december 2025 plaats

Openbaring van risico’s

Na 2024 openbaarden zich geen risico’s.  

We nemen beheersmaatregelen

Het is belangrijk om maatregelen te nemen om onze risico’s te verkleinen. Denk bijvoorbeeld aan het risico op een hack. Regelmatig verschijnen er updates en software-aanpassingen om dit te voorkomen. Helaas kunnen we het risico nooit helemaal uitsluiten.