Samen zorgen we voor een veilig Bronckhorst

We vinden het belangrijk dat inwoners prettig en veilig kunnen wonen, werken en recreëren in onze gemeente. Veiligheid gaat daarbij niet alleen over het tegengaan van criminaliteit en handhaving, maar ook over leefbaarheid en het bieden van handelingsperspectief in noodsituaties.

Beoogde resultaten

We versterken het crisisteam van onze gemeente en leren daarbij van gemeenten om ons heen en van de Veiligheidsregio

Een goed functionerend crisisteam is belangrijk om snel en effectief te kunnen handelen bij incidenten, rampen of andere noodsituaties. Dit doen we door onze interne processen, communicatie en samenwerking te verbeteren. Dit doen we niet alleen, maar samen met de Veiligheidsregio Noord- Oost-Gelderland en we leren van gemeenten om ons heen.

We bouwen ons sociale handhavingsbeleid verder uit

Met sociaal handhaven zetten we in op het voorkomen van overlast en het bevorderen van leefbaarheid. Dit doen we niet alleen door te handhaven op regels, maar inwoners te stimuleren met elkaar en de gemeente in gesprek te gaan. Onze Boa’s en toezichthouders zijn zichtbaar en laagdrempelig aanspreekbaar voor onze inwoners.

Versterken van de aanpak op ondermijning

De individualisering van de samenleving vraagt om een andere manier van werken: meer maatwerk, signaleren en verbinden. Tegelijkertijd willen we beter zicht krijgen op ondermijnende criminaliteit en de risico’s die daarmee gepaard gaan. We investeren in kennisontwikkeling binnen Bronckhorst, verbeteren de samenwerking met partners en vergroten de bewustwording bij inwoners, ondernemers en medewerkers. Zo bouwen we aan een organisatie die alert is op signalen van ondermijning en hier effectief op kan reageren

We vergroten de leefbaarheid in onze kernen voor een vitaal Bronckhorst 

We werken aan het programma ‘Vitaal Bronckhorst’. Dat heeft gezorgd voor allerlei projecten in de centra van de vier grote kernen en nieuwe ideeën en projecten in alle kernen én in het buitengebied. Deze projecten dragen eraan bij om de kernen en hun inwoners klaar te maken voor de toekomst. Ze sluiten aan bij de opgaven die in de verschillende gebieden spelen.

Beoogde resultaten

We vitaliseren het centrum van Zelhem 

Door extra overleggen met stakeholders in 2025 over parkeren in het centrum, starten we in 2026 met de uitvoering van de herinrichting van de Smidsstraat en Magnoliaweg in Zelhem. Daarnaast maken we samen met bewoners en ondernemers plannen voor de Markt en het parkje achter de bibliotheek in Zelhem. Deze projecten zorgen ervoor dat het centrum van Zelhem groener, duurzamer en veiliger wordt. Het wordt een prettige omgeving om te wonen, te winkelen en te ondernemen.

We verbeteren de Dorpsstraat in Vorden 

In het voorjaar 2026 zijn we klaar met deze werkzaamheden. We planten nieuwe bomen en voegen extra groen toe. In aansluiting op de eerdere aanpassingen van de weg – met name verbeteren oversteekbaarheid – maken we de Dorpsstraat veiliger en prettiger met meer groen. Later in 2026 gaan we kijken of alle veranderingen ook het gewenste effect hebben.

We ronden de proef met éénrichtingsverkeer in Laag Keppel af

De proef met éénrichtingsverkeer op de Hummeloseweg en Dorpsstraat in Laag Keppel begon eind 2025 en heeft een looptijd van een jaar. Gedurende dat jaar meten we op meerdere momenten de verkeerseffecten op de wegen en alternatieve routes. Daarnaast vragen we partijen uit het gebied naar hun beleving van de maatregel. Eind 2026 evalueren we met de provincie de proef en nemen we een definitief besluit over de maatregel.

We ontwerpen de herinrichting van de Hummeloseweg in Laag Keppel

Wanneer het besluit over de evaluatie van de proef met éénrichtingsverkeer genomen is, weten we wat het gebruik van de Hummeloseweg wordt en welke verkeersintensiteit daarbij hoort. Op basis daarvan maken we samen met de bewoners en ondernemers van de straat een nieuw ontwerp dat passend is bij het nieuwe gebruik van de weg. De daadwerkelijke uitvoering van de herinrichting is op zijn vroegst in 2028.

We maken een regionaal plan bereikbaarheid voor de Achterhoek west

In het westelijk deel van de Achterhoek (Bronckhorst, Doetinchem, Oude IJsselstreek en Montferland) staat het verkeersysteem onder druk, vooral in de noord – zuid richting. Naast het feit dat het verkeer jaarlijks groeit, hebben de gemeenten in de Achterhoek wensen om zowel woningen als arbeidsplaatsen toe te voegen. Dit levert ook meer verkeer op. Om dat verkeer in goede banen te leiden, maken we in regionaal verband een plan voor de bereikbaarheid Achterhoek West.

We verlagen het budget voor kleine verkeerszaken

Jaarlijks hebben we een budget voor kleine verkeersmaatregelen. Dit budget is bedoeld voor verkeerseducatie & -campagnes en ondersteuning van organisaties zoals VVN en Buurtbus. Ook betalen we er kleine aanpassingen uit. Bij grotere aanpassingen vragen we uw raad voor budget. Door dit budget te beperken, kunnen we niet altijd tegemoet komen aan de kleine aanpassingen.

We onderhouden het straatmeubilair en civiele kunstwerken verantwoord

We beheren en onderhouden 63 gemeentelijke civiele kunstwerken zoals bruggen, vlonders, keermuren en grote duikers. We zorgen dat deze goed onderhouden worden, wat de wet ons opdraagt, zodat ze veilig blijven. Op dit moment hebben we daar geen beleid of budget voor wat risico’s oplevert. Voor deze civiele kunstwerken moeten we een duidelijk onderhoudsplan hebben waarin staat hoe we deze goed blijven beheren én hoeveel geld daarvoor nodig is. Ook voor straatverlichting en -meubilair hebben we zo’n zorgplicht. Volgens de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) zorgen we ervoor dat alles veilig blijft en dat we als gemeente goed voorbereid zijn op de toekomst.

Beoogde resultaten

We onderhouden civiele kunstwerken zodat ze veilig en duurzaam blijven

We hebben voor de periode 2024–2027 eenmalig € 100.000 voor kleine reparaties aan kunstwerken, een inspectieronde van alle kunstwerken en het opstellen van een onderhoudsplan volgens de BBV-richtlijnen. Uit de inspecties blijkt dat er extra onderhoud nodig is, vooral gericht op veiligheid. Denk hierbij aan herstel van leuningen, afwatering en andere kleine reparaties. We voeren dit onderhoud uit op het laagste niveau volgens CROW-niveau, niveau 6. Dit betekent dat we de optische uitstraling van kunstwerken niet aanpakken, tenzij dit constructieve gevolgen heeft. Voor de uitvoering nemen we in deze begroting een aanvullend bedrag op van € 48.000 in 2026. Vanaf 2027 houden we rekening met een jaarlijks budget van € 95.000.  

We dimmen de straatverlichting in de nacht naar 30% verlichting

In de nacht dimmen we de straatverlichting in Bronckhorst. Op dit moment staat die op 50%, maar we willen dat verlagen naar 30%. Dat betekent dat de lampen minder fel branden als het donker is. Zo besparen we energie en verlagen we de kosten voor openbare verlichting. We houden signalen van veiligheidsgevoelens in het oog.

We passen duurzame materialen toe bij straatmeubilair

Door gebruik te maken van duurzamere materialen gaan palen langs fietspaden en straatmeubilair langer mee. Dan hoeven we ze minder vaak te vervangen en besparen we geld. Op plekken waar het nodig is, vervangen we de palen en het meubilair. De afgelopen jaren hebben we hier al veel aandacht aan besteed. Daardoor is de kwaliteit nu meestal goed. Dankzij deze hoge kwaliteit kunnen vervangingen gespreid plaatsvinden over een langere periode.

Een leefbare, inclusieve en veerkrachtige samenleving

Samen met maatschappelijke organisaties werken we aan een leefbare en veerkrachtige gemeente waar elke inwoner mee kan doen. Een sterke samenleving bevordert het welzijn van inwoners, versterkt het onderling verbinden en ontmoeten en maakt de gemeenschap weerbaarder. 

Welzijn, sport en cultuur zijn de pijlers van deze Sterke Samenleving. Waar inwoners samenwerken aan veerkracht en gemeenschapskracht. Het is een samenleving die functioneert en bloeit doordat de inwoners elkaar kennen, steunen en initiatieven ontwikkelen.

We stimuleren gemeenschapskracht: het vermogen om samen te werken, elkaar te ondersteunen en “om te zien naar elkaar”. Hierbij geven we specifiek aandacht aan het meedoen aan de gemeenschap van nieuwe inwoners (waaronder statushouders, asielzoekers en Oekraïense ontheemden).  

Beoogd resultaat

We geven invulling aan opgaven in een veranderende samenleving

Onze samenleving is volop in beweging. De vanzelfsprekendheid van het verenigingsleven verandert. Dit leidt tot andere vraagstukken, verwachtingen en vormen van begeleiding. Gelijktijdig zien we dat onze ouderen bijvoorbeeld actiever worden en andere vormen van betrokkenheid zoeken. Welzijnsorganisaties staan voor de uitdaging hierop in te spelen. Uit het project Leefbaar en Sportief Bronckhorst blijkt dat zowel in de grote als in de kleine kernen behoefte is aan ontmoeten en verbinden. Daarom blijven we buurthuizen, dorpskamers, scholen en sportaccommodaties faciliteren als levendige ontmoetingsplekken. Door samen te werken vanuit sport, cultuur, welzijn, mantelzorg en zorg, maar vooral met en voor inwoners geven we verder vorm aan een vitale, veerkrachtige gemeenschap. We staan voor de vragen: ‘Waar bij onze inwoners zit de energie en hoe houden we die vast en versterken we die?’ Hoe zorgen we dat ook nieuwkomers hierin deelnemen? Met de vervolgvraag: ‘Hoe realiseren we dit samen met andere vraagstukken en de financiële mogelijkheden’. Opgaven voor ons zijn:  

• voortbouwen op de energie uit Leefbaar en Sportief Bronckhorst;  

• dorpskamers blijven ontwikkelen als levendige ontmoetingsplekken door samen met inwoners en partners te investeren in activiteiten, ondersteuning en verbinding; 

• onze gebouwen duurzaam en multifunctioneel gebruiken, daarbij geleid door een combinatie van sociale meerwaarde en economische haalbaarheid; 
• bij verbouwingen, aanpassingen of nieuwbouw zoveel mogelijk duurzame oplossingen gebruiken.

We werken aan kansengelijkheid in het onderwijs

Om gelijke kansen te bieden in het onderwijs, werken we binnen het sociaal domein aan een integrale aanpak, zoals omschreven in deelprogramma 1B Toegang en individuele voorzieningen (2.1.1) bij ‘We verkleinen onderwijsachterstanden’. Daarin staan ook de resultaten opgenomen.   

We werken aan een stevige basis, zodat iedereen mee kan doen naar vermogen  

In Bronckhorst bouwen we aan een sterke basis. Daaronder verstaan we een netwerk van informele verbanden en ondersteunende organisaties, het hebben van ontmoetingsplekken met activiteiten. Dit stelt inwoners in staat om mee te doen, zich verbonden te voelen om zo hun welzijn te versterken. Dit is een sociale basis die bijdraagt aan de genoemde ‘Sterke Samenleving’. Voorbeelden van informele verbanden zijn maatjesprojecten en burenhulp gericht op de individuele inwoner. Andere voorbeelden zijn de organisaties en de verenigingen die zich bezighouden met sport, cultuur en erfgoed en zich richten op groepen van inwoners. Weer andere voorbeelden zijn de welzijnsorganisaties, de dorpsbelangenorganisaties, de buurtverenigingen en partners in zorg die vanuit hun doelstellingen bezig zijn met welzijn. Deze voorbeelden dragen samen bij aan een sterke sociale basis onder de inwoners. Het bouwen aan een sterke sociale basis heeft een doel:   

• zelfredzaamheid en veerkracht van inwoners versterken;  

• eenzaamheid en uitsluiting voorkomen;  

• snelle en lichte ondersteuning bieden, zodat zwaardere zorg niet nodig is (preventie); 
• gemeenschapskracht stimuleren zodat inwoners elkaar helpen en samen verantwoordelijkheid nemen;  
• deelname bevorderen van iedereen: ouderen, jongeren, nieuwkomers en inwoners met een beperking.   

Om dit te bereiken gaan we nog meer samenhang aanbrengen tussen de beleidsgebieden van sport, cultuur, welzijn, mantelzorg, zorg, vrijwilligers en migratie. Uit het proces en de aanvragen in het kader van Leefbaar en Sportief Bronckhorst bleek dat er behoefte blijft aan het elkaar ontmoeten. Om hierin te blijven voorzien werken we met de verenigingen, stichtingen en inwoners aan een toekomstbestendige en duurzame sport- en culturele organisaties. 

Beoogd resultaat

We versterken de sociale basis   

We brengen inwoners en de diverse organisaties verder bij elkaar. Voorbeelden hiervan zijn: de samenwerking tussen de welzijnsstichtingen intensiveren, met culturele huiskamers en activiteiten, zoals ‘Kunstnaobers’. Of door in de dorpskamers ook activiteiten met en voor jongeren te ontwikkelen. We zien bij de groep nieuwkomers (statushouders, Oekraïners en asielzoekers) een specifieke vraag en behoefte om mee te kunnen doen. Onze aanpak en wijze van ondersteuning van betrokken organisaties passen we hierop aan. Op deze wijze sturen we aan op het versterken van de individuele redzaamheid van onze inwoners door het bevorderen van de samenredzaamheid.

Het jaar 2026 staat in het teken van het verder werken aan de initiatieven Leefbaar en Sportief Bronckhorst en het borgen van leefbaarheid en sport in beleid en de organisatie. Zo versterken we de leefbaarheid in Bronckhorst blijvend. De integratie van 'Leefbaar en Sportief Bronckhorst' in de bredere visie op het sociaal domein in 2026 markeert een belangrijke stap in deze ontwikkeling.  

We investeren in toekomstbestendige en integrale onderwijslocaties

Uit het Integraal Huisvestingsplan (IHP) blijkt dat de Dorpsschool in Halle, de Loo School, de Meene School en de Jan Ligthart School alle drie in Zelhem in slechte staat verkeren. Na haalbaarheidsonderzoeken besloot uw raad om deze scholen te vervangen door nieuwbouw en hiervoor budget te reserveren in de Investeringsagenda. 

Beoogde resultaten

We faciliteren passende toekomstbestendige accommodaties; drie nieuwe schoolgebouwen

In 2025 startten we met de bouw van de nieuwe Dorpsschool in Halle, met de voorbereidingsfase voor de bouw van een gezamenlijke locatie voor de Loo School en Meene School, en met de nieuwbouw van de Jan Ligthart School. In deze eerste fase zien we meerdere vraagstukken bij elkaar komen waar we in 2025 een keuze over hebben gemaakt. Dit vraagstuk koppelden we aan de ‘Schuifpuzzel Zelhem’. Hierover leest u meer bij 'We werken het voorkeursscenario voor de schuifpuzzel Zelhem verder uit'. We komen met de presentatie van het definitieve ontwerp voor de nieuwbouw van de school Loo/Meene combinatie in Zelhem, met daarbij de kredietaanvraag.

We vernieuwen de visie op toekomstig onderwijs(gebouwen)

Parallel aan de bouw van de drie scholen stellen we een visie op voor toekomstbestendig onderwijs in onze gemeente. Dit doen we binnen het kader van het IHP, zodat gebouwen en voorzieningen samen met het onderwijsaanbod, ook op lange termijn aansluiten bij de behoeften van leerlingen, leerkrachten en inwoners. 

We investeren in binnensportaccommodaties

We geven uitvoering aan het raadsbesluit om sportaccommodaties te verduurzamen.

Beoogd resultaat

We investeren in duurzame binnensportaccommodaties

De Kamp (Hengelo) zijn we aan het renoveren en verduurzamen. En bij 't Jebbink (Vorden) gaan we renoveren en verduurzamen. Daarmee borgen we de mogelijkheid tot binnensporten voor inwoners. Nadat we in 2025 begonnen met de voorbereiding van het hergebruik van sporthal De Pol (Zelhem) sluiten we aan op de uitkomsten van de schuifpuzzel Zelhem. Hierbij kijken we onder andere naar de koppelkansen met de nieuwbouwplannen voor het onderwijs in Zelhem.   

We investeren in duurzame sport- en culturele verenigingen en maatschappelijke organisaties  

In 2024 startten we met het gebiedsproces Leefbaar & Sportief Bronckhorst. De visie hierbij is dat Bronckhorst staat voor het hebben van robuuste verenigingen, maatschappelijke organisaties en voorzieningen voor alle inwoners. Dichtbij huis waar het kan en anders als dat niet kan, goed bereikbaar. In 2024 werd inzichtelijk wat er leeft en wat er nodig is voor een vitaal Bronckhorst. Organisaties, belanghebbenden en inwoners zochten elkaar op en werkten samen. De gemeente faciliteert en ondersteunt. Naast 28 initiatieven in 2024, zijn er in 2025 nog eens zes initiatieven ingediend en beoordeeld die het jaar ervoor ‘niet besluitrijp’ waren. Voor een leefbaar en sportief Bronckhorst besloot uw raad om jaarlijks € 250.000 beschikbaar te stellen.

Een voorbeeld is het bieden van structurele ondersteuning aan amateurverenigingen en maatschappelijke organisaties, zodat zij een duurzame rol kunnen blijven spelen in het culturele en sociale leven van de gemeenschap. Daarnaast versterken we de lokale omroepen.

Beoogde resultaten   

Met de verenigingen en inwoners creëren we toekomstbestendige en duurzame sport- en culturele verenigingen

In 2024 gingen we in gesprek met inwoners en organisaties over voorzieningen en plekken waar ontmoeting, beweging, cultuur en sport samenkomen. Dit leidde tot fase 1 van de gebiedsplannen, die in 2025 verder werd uitgevoerd. We bleven werken aan fase 2 van de gebiedsplannen, de initiatieven die voorheen nog niet besluitrijp waren. 2026 staat in het teken van het verder werken aan de initiatieven en het borgen van leefbaarheid en sport in beleid en de organisatie. Zo kunnen we de leefbaarheid in Bronckhorst blijvend versterken. De integratie van 'Leefbaar en Sportief Bronckhorst' in de bredere visie op het sociaal domein in 2026 markeert een belangrijke stap in deze ontwikkeling.

We dragen bij aan een levendig cultureel speelveld

We willen een omgeving creëren waarin iedereen toegang heeft tot cultuur en erfgoed, ongeacht achtergrond en leeftijd. Zoals beschreven staat in onze Cultuurvisie gaan we aan de slag met vier programma's die cultuur verbinden met ontmoeting, ontwikkeling, identiteit en welzijn. Zoals het integreren van cultuur als onderdeel van andere beleidsterreinen. Zo maken we cultuur tot een vanzelfsprekend onderdeel van een gezonde, vitale en toekomstbestendige samenleving.

We werken het voorkeursscenario voor de schuifpuzzel Zelhem verder uit

Zoals u hierboven al las, spelen er in de kern Zelhem verschillende opgaven/ontwikkelingen op onder andere onderwijs, sport en wonen voor verschillende doelgroepen en werklocaties. Door deze verschillende ontwikkelingen en hun ruimtebehoefte in samenhang te bekijken, zetten we in op toekomstbestendige keuzes voor Zelhem. 

Beoogd resultaat

We verbeteren de ruimtelijke kwaliteit in Zelhem

Mede naar aanleiding van de zoektocht naar een nieuwe locatie voor de fusieschool ’t Loo en de Meene wordt een zogenoemde schuifpuzzel gelegd in de kern Zelhem. We betrekken verschillende ontwikkelingen die er spelen. We wezen een voorkeursscenario aan dat we uitwerken in samenwerking met de betrokken partijen. De plannen en investeringen met bijbehorende dekking maken we inzichtelijk en leggen we in het voorjaar van 2026 ter besluitvorming van uw raad voor.

We voeren het omgevingsprogramma Landelijk Gebied soberder uit 

Hoewel we onze ambities voor het Landelijk Gebied belangrijk vinden, zien we ons genoodzaakt het omgevingsprogramma soberder uit te voeren gezien de financiële situatie. Bij de uitvoering richten we ons op samenwerking in gebiedsprocessen, plattelandsontwikkeling, versterking van landschap, biodiversiteit, landbouw, cultuurhistorie en erfgoed. De uitvoering vindt plaats in de periode 2024-2027. Er was voor de jaren 2025 en 2026 elk € 200.000 beschikbaar, voor 2026 is dit teruggebracht naar € 150.000. We actualiseren het beleid voor landschap, biodiversiteit, erfgoed en landbouw. Vanwege die besparing werken we dat niet uit naar onderdelen voor het omgevingsplan binnen deze programmaperiode. Dit stellen we uit.

Beoogde resultaten

We stellen een samenwerkingsovereenkomst en een uitvoeringsprogramma op voor het gebiedsproces ’t Klooster

Sinds 2019 werken we samen met partijen in het gebied rond drinkwaterwinning ’t Klooster bij ’t Zand. We doen dit op basis van een intentieovereenkomst en een toekomstbeeld. De provincie Gelderland leidt dit proces.

De partijen werken aan het vasthouden en infiltreren van schoon water. We maken afspraken over de versterking van de kwaliteit van het landschap. We zoeken uit hoe we agrariërs kunnen helpen met bijvoorbeeld de bedrijfsplannen. We werken samen aan een programma voor de komende zes jaar en leggen dit in een samenwerkingsovereenkomst vast. Voor de komende zes jaar verwachten de partijen gezamenlijk € 7 mln aan kosten, waarvan de bijdrage van onze gemeente € 200.000 bedraagt. Het totale programma tot 2050 gaat ongeveer € 32 mln kosten. We richten onze inzet op het vinden van voldoende budgetten voor de uitvoering van alle plannen.

We ondersteunen het gebiedsproces Landgoederenzone Baakse Beek

We werken samen met partijen in het stroomgebied van de Baakse Beek aan een klimaatbestendig waterbeheer van de beek. Waterschap Rijn en IJssel leidt dit proces. We zitten in begeleidingsgroepen en in het kwaliteitsteam. Het waterschap ontwerpt plannen en voert deze op landgoederen uit, onder andere op de landgoederen ’t Medler, de Wildenborch en de Wiersse. Grondeigenaren en ondernemers maken plannen en dienen bij ons de aanvragen in voor omgevingsvergunningen en of wijzigingen van de bestemming. Deze aanvragen stemmen we af met provincie, waterschap en initiatiefnemers. We praten mee over de plannen voor de volgende fase. Het waterschap maakt een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met alle partijen, waar de bekostiging onderdeel van uitmaakt.

We stellen actuele beleidsuitgangspunten op voor landschappelijke kwaliteit

We hebben beleid voor landschap, groen, biodiversiteit, cultuurhistorie en erfgoed. Dit beleid is achterhaald door nieuwe wetten en inzichten. We maken het beleid actueel. We kiezen voor kwaliteit van het landschap en een goede balans tussen belangen. We maken een gezamenlijke gebiedsbeschrijving voor deze thema’s, we werken doelen uit en geven aan wat nodig is voor het omgevingsplan. We werken aan een nieuw biodiversiteitsplan. We houden rekening met de rol van de agrarische sector. We verwerken de gevolgen van klimaatverandering en nieuwe regelgeving uit. Door minder budget werken we onderdelen van het omgevingsplan later uit.

We ondersteunen initiatieven die de leefbaarheid in het landelijk gebied versterken

We steunen initiatieven die het platteland versterken. Dat doen we met geld via LEADER, een Europees subsidieprogramma. De lokale LEADER-groep in de Achterhoek beoordeelt de aanvragen. We controleren de plannen en geven een verklaring als het initiatief goed is. De plannen moeten passen bij vier doelen: sterke dorpen, rijk landschap, meer toerisme en gezond voedsel. We steunen ook het platform Achterhoek Food. Dit platform helpt nieuwe ideeën en samenwerking rond gezond en duurzaam eten.  

We versterken van het landschap en de biodiversiteit  

We werken aan een sterker landschap en meer biodiversiteit in het buitengebied en in de dorpen. We helpen inwoners die samenwerken om het landschap te onderhouden. We steunen projecten voor natuur en landschap, zoals het planten van bomen en hagen. Verder verbeteren we het toezicht op landschap, groen en biodiversiteit. Dit is een onderdeel van het Omgevingsprogramma Landelijk Gebied.

Beoogde resultaten  

We helpen inwoners bij de aanleg van beplanting voor landschap en biodiversiteit

We betalen mee aan landschapselementen en beplanting bij inwoners van het platteland. Ook steunen we projecten voor biodiversiteit in dorpen. Dit doen we via een subsidiecontract met de provincie Gelderland. We helpen bij klimaatadaptatie en meer biodiversiteit in Keijenborg. Dit doen we omdat we bij twee straten de riolering en de inrichting vernieuwen. Samen met ’t Onderholt planten we groen aan. Inwoners, grondeigenaren en groene groepen doen actief mee. Vaak betalen deelnemers zelf ook mee.

We ondersteunen grondeigenaren en werkgroepen bij het versterken van het landschap en de biodiversiteit

Soms kunnen landschapswerkgroepen hun plannen niet (helemaal) uitvoeren volgens het subsidiecontract met de provincie. Dan doen ze vaak een beroep op ons landschapsbudget. De werkgroepen werken samen met inwoners aan projecten voor natuur en landschap. Zij kiezen zelf waarmee ze aan de slag gaan. Deelnemers betalen een eigen bijdrage.  

We werken volgens de nieuwe werkafspraken voor toezicht en handhaving op landschap en de biodiversiteit

We werken volgens nieuwe afspraken voor toezicht en handhaving. We gaan op pad als we handhavingsverzoeken krijgen over bomen en groen. Aan het eind van het jaar kijken we samen hoe de afspraken werken.  

We werken aan toekomstbestendig erfgoed in een levend landschap  

We helpen bij het behoud en de ontwikkeling van erfgoed, monumenten en cultuurhistorie. We geven subsidies en cofinanciering voor onderhoud, restauratie en projecten. Dit is een onderdeel van het Omgevingsprogramma Landelijk Gebied.  

Beoogde resultaten  

We betalen mee aan onderhoud en restauratie van gemeentelijke monumenten en maalvaardige molens 

We vragen een bijdrage aan bij de provincie Gelderland voor onze monumentensubsidie. In het voorjaar openen we de subsidieregeling en behandelen de aanvragen. Eigenaren van monumenten kunnen subsidie krijgen voor onderhoud, isolatie en onderzoek. We houden toezicht op de uitvoering. Over een periode van drie jaar kunnen we aan 10% van het aantal monumenten subsidie geven. Daarnaast ondersteunen we elk jaar ongeveer 15 molens.

We ondersteunen initiatiefnemers bij het behoud van cultuurhistorie en erfgoed 

Initiatiefnemers vragen regelmatig geld uit ons projectbudget voor erfgoed en cultuurhistorie. We helpen met advies en/of cofinanciering voor onderzoek, plannen en uitvoering. In 2026 reiken we de monumentenprijs uit. Elk jaar steunen we de organisatie van Open Monumentendag.  

We geven erfgoed aandacht bij veranderingen op de erven in het landelijk gebied

We doen mee aan het project Achterhoekse Agrarische Erfgoedtransformaties. Dit doen we op basis van een intentieovereenkomst. We werken samen met negen andere gemeenten, de provincie Gelderland, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en erfgoedorganisaties. Veel boerenerven veranderen van functie. We zoeken mee naar oplossingen voor wonen, biodiversiteit, klimaat en erfgoed. Omdat vooral de oude boerenerven ons landschap karakter geven, brengen we dat in dit project extra onder de aandacht.  

We werken aan toekomstbestendige landbouw in een vitaal landschap  

We helpen agrarische familiebedrijven bij verduurzaming, innovatie, stoppen of veranderen van functie. Deze bedrijven zijn belangrijk voor het landschap, de economie en de leefbaarheid. We zoeken samen naar een vitaal landschap met toekomstperspectief door met partners samen te werken. We zorgen voor balans tussen landschap, leefbaarheid en ondernemerschap. Dat doen we door accountmanagement en ruimtelijk beleid. We letten op drie dingen. We geven aandacht aan sociale en mentale gevolgen van veranderingen. We werken samen met kennispartners zoals De Marke, Wageningen University en Vruchtbare Kringloop Oost. We stimuleren multifunctionele landbouw. Dit geheel is onderdeel van het Omgevingsprogramma Landelijk Gebied. 

Beoogde resultaten 

We onderhouden het contact met agrarische familiebedrijven

We gaan op keukentafelgesprek bij agrariërs. Daarnaast spreken we elk kwartaal met vertegenwoordigers van de agrarische sectoren. De inzichten gebruiken we om onze dienstverlening te verbeteren. Die verwerken we in beleid, gebiedsprocessen en communicatie. We zoeken naar mogelijkheden om familiebedrijven sterker te maken en vraagstukken uit deze tijd het hoofd te bieden.

We ondersteunen agrariërs bij ontwikkelingen op hun bedrijf

We onderzoeken of ‘gebiedscafé’s’ en hulp bij bedrijfsplannen bijdragen aan een duurzaam bedrijfsmodel. We bieden een erfcoach aan. De erfcoach is een onafhankelijk aanspreekpunt voor de agrariër die stappen wil zetten naar een toekomstbestendig bedrijf. De agrariër kiest zelf of en wanneer hij of zij daar gebruik van maakt. Dit doen we eerst bij het gebiedsproces ’t Klooster. 

We versoberen onze bijdrage bij landschapselementen

Als gemeente hebben we verspreid over ons buitengebied ruim 1.300 landschapselementen in eigendom, zoals houtwallen, ruilverkavelingsbosjes en poelen. Dit is een deel van de landschapselementen die er zijn. Het merendeel is in eigendom bij organisaties en particulieren. De Langenberg is eigendom van de provincie en daarvoor ontvangen we een kostendekkende vergoeding voor beheer en onderhoud. We voeren het onderhoud aan eigen landschapselementen tegen lagere kosten uit.

Beoogde resultaten

We kijken of we landschapselementen kunnen verkopen

We onderzoeken of we bosjes en houtwallen kunnen verkopen. Dit kan geld besparen op het onderhoud. Maar er zijn ook nadelen. We maken kosten bij de notaris en voor het kadaster, en voor de inzet van medewerkers. We verliezen door verkoop invloed op het beheer van deze landschapselementen. We brengen de voor- en nadelen, de kosten en opbrengsten in beeld. 

Beheerskosten Langenberg betalen we binnen de provinciale bijdrage

De provincie vergoedt de kosten voor het beheer op de Langenberg dat we uitvoeren. We betalen zelf ook mee aan het beheer. Vanaf 2026 passen we het beheer aan tot maximaal de vergoeding van de provincie.

We herstellen meer sloten en verlagen minder bermen

We beheren sloten die belangrijk zijn voor de waterafvoer. In natte perioden voeren deze sloten onvoldoende af wat leidt tot wateroverlast, zoals afgelopen zeer natte winter. Watervoerende sloten bleken verstopt door slib, planten en struiken. Ook zaten duikers dicht. Dit komt doordat we minder en anders zijn gaan maaien na eerdere bezuinigingen. Het is belangrijk dat we sloten goed onderhouden om de noodzakelijke waterafvoer en het grondwaterpeil in stand te houden, en wateroverlast op aangrenzende percelen, wegen en paden voorkomen.

We verlaagden in de afgelopen jaren veel bermen en brachten bermverharding aan. De omvang van dit onderhoud verminderen we.

Beoogde resultaten

We brengen onze sloten in goede staat

De komende jaren herstellen we de sloten. We schonen de watervoerende sloten weer op, maken ze weer dieper en maaien vaker. Daarmee voorkomen we water op wegen en akkers. Hier zetten we de komende vier jaar op in.

We verlagen en verharden de bermen daar waar nodig

Langs veel wegen zijn de bermen de afgelopen jaren aangepast. Voor de verkeersveiligheid verlaagden we ze en brachten we extra versteviging aan. De prioriteit lag bij de grote en intensief gebruikte wegen. Dit is afgerond zodat we het budget voor dit onderhoud in de komende jaren halveren. Kleinere stukken bermverharding en bermverlaging blijven we doen.

De klimaatverandering vraagt om een ander onderhoud aan onze bomen

We hebben bijna 94.000 bomen in beheer, waarvan veel in laanstructuren, zowel in de kernen als in het buitengebied. Een groot aantal daarvan verkeert in een slechte staat en moet vervangen worden. 

Beoogde resultaten

We vervangen laanbomen

Door droge zomers en een zeer natte winter gaan veel bomen snel achteruit, vooral in lanen waar dezelfde soort, oude bomen staan. Soms sterven hele rijen bomen tegelijk af. Onderhoud kost steeds meer tijd en geld. Het vervangen van een paar losse bomen lost het probleem van verval van de lanen niet op. Daarom willen we sommige lanen helemaal vervangen. We pakken dit in de komende vijf jaar aan.

Het herstelplan voor lanen zorgt voor lagere kosten bij regulier kappen en herplanten

Onder het normale beheer van bomen valt ook het kappen en vervangen van bomen die in slechte staat zijn, door bijvoorbeeld ziekte, ouderdom of stormschade. Deze bomen moeten herplant worden. De verlaging van dit budget met € 10.000 is mogelijk doordat we aan de slag gaan met het herstelplan voor de lanen. 

We vertragen de vervanging van groenvakken

Sinds 2024 kennen we het project ‘Renovatie groenvakken’. We besteden jaarlijks € 300.000 aan de renovatie van groenvakken. We maken versleten plantvakken groener, kleurrijker en we passen de vakken aan vanwege het veranderende klimaat. Het grootse deel hebben we gedaan in de jaren 2024, 2025 en 2026. We vertragen vanaf 2027 de vervanging van de overige groenvakken en besparen daarmee op de jaarlijkse kosten. Daarnaast besparen we op kosten voor groene burgerprojecten en lidmaatschappen.

Beoogde resultaten

We verminderen het budget renovatie groenvakken

Vanaf 2027 renoveren we minder groenvakken en smeren we de resterende opgave uit over een langere periode en verlagen we het vervangingsbudget. De kosten voor het onderhoud blijven gelijk.

We geven minder subsidie voor groene burgerprojecten

In Bronckhorst organiseren o.a. inwoners, DBO’s en buurtverenigingen allerlei kleine groene initiatieven. Deze financieren we als gemeente soms (gedeeltelijk). We helpen inwoners met groene plannen. We verlagen de financiële bijdrage met € 25.000. Daardoor kunnen we minder losse inwonersprojecten steunen.

We bezuinigen € 4.000 op jaarbasis op lidmaatschappen

We stoppen de deelname aan Stichting Steenbreek en maken geen gebruik meer van hun hulpmiddelen om de omgeving groener te maken. Ook gebruiken we Platform DuSpot niet meer om bouwmaterialen opnieuw te gebruiken. Het hergebruik realiseren we op een andere manier.

We verlagen het onderhoudsniveau op begraafplaatsen

We onderhouden de (half)verharding op begraafplaatsen. De afgelopen jaren onderhielden we de verhardingen op beeldkwaliteit A (mooi en comfortabel), we verlagen dit naar beeldkwaliteit B (basis en functioneel).

Beoogd resultaat

We onderhouden de (half)verharding op begraafplaatsen op onderhoudskwaliteit B

We verlagen de beeldkwaliteit van A (mooi en comfortabel) naar B (basis en functioneel). Zo besparen we op onderhoudskosten. Het nieuwe onderhoudsniveau past bij andere verharding in onze gemeente. 

We werken volgens de Omgevingswet

De Omgevingswet verplicht overheden om nieuwe instrumenten te gebruiken voor het beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving. De kern van de wet is het werken vanuit een integrale kijk op ruimtelijke kwaliteit vanuit een ‘ja, mits’ houding. Dit sluit aan bij onze visie op dienstverlening.  Naast de omgevingsvisie en de omgevingsprogramma’s speelt het omgevingsplan een centrale rol. Het omgevingsplan vervangt de twee bestemmingsplannen die we in onze gemeente hadden. 

Beoogde resultaten

We bouwen aan een casco voor het omgevingsplan

Het opstellen van het omgevingsplan kost veel tijd en duurt enkele jaren. We beginnen met het casco. Daarmee bepalen we hoe we het plan opbouwen en vullen. Daarna werken we aan de regels en structuur. Voor Wichmond zetten we het omgevingsplan om naar de definitieve vorm. Dat plan gebruiken we als voorbeeld voor de andere kernen. 

We voeren de Omgevingswet zo goed mogelijk uit

Bij de invoering van de Omgevingswet was veel onduidelijk. Die onduidelijkheid is grotendeels verdwenen. Er zijn voortdurend wetswijzigingen en ontwikkelingen zoals de stikstofproblematiek, het schrappen van tegenstrijdige en overbodige eisen, en de Wet versterking regie volkshuisvesting. Dit zorgt ervoor dat we blijvend moeten investeren in opleidingen om de Omgevingswet goed uit te voeren en op de hoogte te blijven van actuele ontwikkelingen. 

We ontwikkelen de Omgevingsvisie door

We actualiseren de Omgevingsvisie. Dit is de eerste periodieke herijking van de visie die uw raad in 2022 vaststelde. Dit doen we op basis van opgedane ervaringen uit de vier omgevingsprogramma’s en nieuwe kennis en inzichten uit de diverse beleidsvelden. We geven daar een ruimtelijke invulling aan. Daarbij verwerken we onder andere het ruimtelijk perspectief Achterhoek, de herijkte routekaart, de signaleringskaart water en bodem sturend, gezonde leefomgeving en de kernenaanpak.

Beoogd resultaat

We starten met het vernieuwen van de Omgevingsvisie

We kiezen de thema’s en opgaven die we willen aanpassen in de Omgevingsvisie en werken aan de ruimtelijke vertaling. We vernieuwen de visie, zodat die jarenlang mee kan als strategisch beleidsdocument voor de fysieke leefomgeving. We betrekken hierbij maatschappelijke partners, organisaties en inwoners. 

INDICATOREN EN RISICO'S

Lokale indicatoren

Thema huisvesting bibliotheek

Thema kansengelijkheid

Verplichte landelijk vastgestelde indicatoren

Risico's

Meer informatie over de risico's vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing (2.2.2).