We realiseren onze doelen voor ons grondstoffenplan en maken daarbij gerichte keuzes

We stelden in ons afval- en grondstoffenplan doelen die we in 2025 realiseren. Uitgangspunt van het plan is een kostendekkende afvalstoffenheffing. We maken in 2025 andere keuzes voor onderdelen in de afvalinzameling. We stoppen met de inzameling van de Best-tas, verminderen we het aantal afvalbakken in het buitengebied en verstrekken geen hondenpoepzakjes meer. Daarnaast willen we het eigendom van de ondergrondse milieucontainers in Bronckhorst overdragen aan Circulus. Het beheer en onderhoud verricht Circulus al.

Resultaten

We maken bewuste afwegingen in het realiseren van onze doelen in het grondstoffenplan

De inzet en kosten van de BEST-tas wegen niet op tegen de voordelen. Het rendement van de BEST-tas is te laag. Er zijn andere en betere mogelijkheden om deze materialen apart te houden en in te zamelen. Inwoners weten de weg naar recyclepleinen en de kringloopbedrijven. Mensen die op dit moment gebruik maken van die afvalbakken kunnen hun afval heel goed zelf meenemen. Dit gebeurt nu al op vele plekken waar banken staan zonder afvalbak. De verantwoordelijkheid voor het opruimen van de hondenpoep ligt bij de hondenbezitters. Op verschillende plekken verstrekken we als gemeente gratis hondenpoepzakjes. We willen in de gehele gemeente één lijn trekken en verwachten dat de hondenbezitter ook zelf kan zorgen voor de hondenpoepzakjes en stoppen om die reden met het verstrekken van gratis zakjes.

We dragen de ondergrondse milieucontainers over aan Circulus

Door de ondergrondse milieucontainers in eigendom over te dragen aan Circulus ontvangen we éénmalig een vergoeding en vervallen de kapitaallasten van toekomstige uitbreidingen en vervangingen. Daar staat een vergoeding aan Circulus, leasebedrag per jaar, tegenover.

We verbeteren de kwaliteit van de grondstoffen in Plastic, Metaal en Drankkarton (PMD)

We gaan verder met het project “schone stromen” om de kwaliteit van de PMD te verbeteren.

We versnellen en schalen op om de uitstoot van CO₂ te verminderen

De energietransitie gaat om het verminderen van de uitstoot van CO₂, naar uiteindelijk nul uitstoot in 2050. We versnellen en schalen op om dit doel te halen. Hierbinnen kennen we twee hoofdopgaven:

1. Warmtetransitie, het verduurzamen en het stimuleren dat gebouwen aardgasvrij worden, bijvoorbeeld door isoleren. Voor de verduurzaming van de woningvoorraad werken we op gebiedsgerichte wijze samen met programma Wonen. Voor de verduurzaming van de bedrijfsgebouwen werken we samen met programma Werklocaties.
2. Opwek van duurzame energie, als vervanging van het gebruik van fossiele brandstoffen. Bijvoorbeeld aardgas en aardolie. Hierbij realiseren we de opgaven die zijn afgesproken binnen de regionale Energiestrategie (RES) 1.0.

Om de twee hoofdopgaven te realiseren, stelde u als raad in 2024 de Herijkte Routekaart energieneutraal Bronckhorst 2024-2030 vast. Daarbij verdelen we onze aanpak over vijf sporen (zie ook de resultaten):

• Warmtetransitie.
• Lokaal energiesysteem, Regiorotonde.
• Grootschalige energieprojecten.
• Dorps Energie Processen (DEP).
• Randvoorwaarden.

Door gebiedsgericht te werken, nemen we de energiedoelen mee in andere opgaven, zoals wonen, kwaliteit van de leefomgeving en werklocaties. Er is één overkoepelend doel, waar alle sporen gezamenlijk naar toe werken: 55% minder CO₂ uitstoot in 2030 t.o.v. 2015. Dit is vastgelegd in het Akkoord van Groenlo en het landelijke Klimaatakkoord waar we ons aan verbonden hebben. Hieronder staan de resultaten per spoor omschreven.

Resultaten

We zetten de eerste stappen naar aardgasvrij met de warmtetransitie 

We gebruiken drie natuurlijke momenten om onze inwoners te stimuleren om aan de slag te gaan met het verduurzamen en het aardgasvrij maken van gebouwen:

• huidig verwarmingssysteem gaat kapot;
• verhuizing/verkoop gebouw;
• grote verbouwing om andere reden dan verduurzaming.

In 2025 hebben we informatie en voorlichtingsmateriaal gereed om onze inwoners te helpen bij verduurzaming. Aanvullend op het werk van onze energiecoaches maken we gebruik van verduurzamingscoaches. Dit doen we om onze inwoners van extra informatie en hulp te voorzien bij het maken van keuzes om te verduurzamen. Voortdurend evalueren we het voorlichtingsmateriaal en leren van de hobbels die onze inwoners ervaren bij verduurzaming.

We maken afspraken met het Energieloket en Duurzaam Ondernemers centrum Achterhoek om vanaf 2025 hun activiteiten aan te laten sluiten bij de aanpak van de drie natuurlijke momenten. Samen met het spoor van de DEP's, werken we aan de verplichte wijkuitvoeringsplannen om buurten, kernen en gebieden klaar te maken om aardgasvrij te worden. Dit is in lijn met de uitvoeringsagenda verduurzaming woningvoorraad genoemd in deelprogramma 2A Passend wonen (2.1.2).

In 2025 starten we met het opstellen van een warmteprogramma die de huidige Transitievisie Warmte in 2026 vervangt. We maken de doelen voor de warmtetransitie concreet, zodat we voorbereid zijn op 2032. Vanaf dat jaar mogen we buurten en gebieden aanwijzen die van het gas af gaan.

We analyseren ons eigen vastgoed en maken een projectenplanning om te zorgen dat in 2030 al het gemeentelijk vastgoed verduurzaamd en van het gas af is.

We zetten de eerste stappen naar een lokaal energiesysteem, de Regiorotonde

Dit spoor koppelden we vanwege de omvang, het innovatieve karakter en de complexiteit los van de uitvoering van de Routekaart en gaat als zelfstandig project verder. We onderzoeken sinds maart 2023 de mogelijkheden om de achterblijvende transitie op het gebied van energie, water en milieu aan te pakken via het concept van de Regiorotonde. Dit programma, dat samenwerkt met partners zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en ontwikkelingsmaatschappij Oost NL van Provincie Gelderland en Overijssel, richt zich op lokale uitwisseling en circulair gebruik van energie, water en nutriënten. De Regiorotonde draagt bij aan duurzame bestaanszekerheid in de regio en is een voorbeeld voor andere gebieden.

In het programma Regiorotonde behalen we of onze partners in 2025 en 2026 de volgende resultaten:

• We maken duidelijke afspraken met gebiedspartners over hun betrokkenheid bij de Regiorotonde.
• De eerste initiatieven die een bijdrage leveren aan de Regiorotonde hebben plannen gereed voor financiering van de business case en/of subsidiering.
• Er is een goed participatieproces voor het opzetten van een slimme energiegemeenschap in Steenderen en omstreken.
• Inwoners, bedrijven en instellingen sluiten de eerste contracten voor slimme energiegemeenschappen.
• Agrariërs in het gebied maken plannen voor de verduurzaming van hun bedrijf. Kansen die de Regiorotonde biedt, nemen zij daarin mee.
• Contracten met circulaire initiatieven die invulling geven aan het circulaire werklandschap die passen bij de ambitie van het Rijk tot 2050.
• Kaders voor het onderdeel water zijn met de provincie aangescherpt.

We zijn afhankelijk van externe middelen voor extra inzet wat nodig is.

We realiseren grootschalige energieprojecten

Bronckhorst draagt in 2030 bij aan de grootschalige opwek van elektriciteit (0,054 TWh) voor de invulling van de in RES 1.0 afgesproken doelstelling voor de Achterhoek. Hier komt mogelijk nog een deel bij, omdat binnen de RES Achterhoek voor 0,244 TWh nog locaties gevonden moeten worden. Ieder grootschalig opwekproject krijgt een Sociaal Buurtfonds.

We realiseren Dorps Energie Processen 

Om te komen tot een DEP is een er participatieproces met inwoners en ondernemers in de gemeente, rondom de warmtetransitie, opwek van energie en zaken die deelnemers zelf nog aangeven. 

We beschrijven de procesaanpak die ruimte laat voor maatwerk. We structureren de opzet en aanpak van de dorpsenergieprocessen door een sjabloon te maken van het uiteindelijk op te leveren Dorps Energie Plan. We maken een digitale bibliotheek met basisinformatie voor alle deelnemers aan de DEP’s. We evalueren en continueren de lopende DEP’s in Keppel-Eldrik, Steenderen, Olburgen-Rha en Vorden. In 2025 starten we twee nieuwe DEP’s op.

We zorgen ervoor dat, uiterlijk in 2030, iedereen in de gemeente de kans heeft om met een DEP mee te doen, op deze manier bereiden we ons voor op 2032. Vanaf dat jaar mogen we wijken aanwijzen die van het aardgas af moeten.

We stellen randvoorwaarden op

We moeten randvoorwaarden invullen om de ambities van de energietransitie te bereiken. Zo streven we bij grootschalige opwek naar lokaal eigendom. Er komt een Bronckhorster energiecoöperatie (of een andere vorm) die zorgt voor de belangenbehartiging. We organiseren, voor 2030, een burgerberaad voor de energietransitie. Aanvullend op de Routekaart stellen we beleid vast voor participatie en lokaal eigendom bij grootschalige opwek.

We brengen vraag en aanbod van de klimaatleningen in verhouding

We hebben gezien dat we te veel geld reserveerden voor de klimaatleningen (Toekomstbestendig wonen leningen via het Energieloket en het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn)). Deze reservering stellen we bij zoals we opnamen in de perspectiefnota. We financieren minder voor bij de SVn en sparen zelf meer bij de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) waardoor we een rentevoordeel hebben.

We anticiperen op netcongestie

Met een multidisciplinair team volgen we de ontwikkelingen rond netcongestie en de gevolgen voor Bronckhorst voor zowel de korte als de lange termijn. Dit traject staat buiten de uitvoering van de Herijkte Routekaart. In 2024 brachten we de gevolgen van netcongestie in kaart. In 2025 verwachten we inzicht te krijgen in de landelijke instrumenten en oplossingsrichtingen. Waar we zelf verantwoordelijk zijn of instrumenten hebben om te sturen, pakken we actief onze rol. We ondersteunen ondernemers en inwoners maximaal om initiatieven mogelijk te maken. Door onze inspanningen:

• weten inwoners en ondernemers waar ze moeten zijn voor informatie of oplossingen rondom netcongestieproblemen;
• beperken we de ongewenste effecten van netcongestie op onze beleidsvoornemens en projecten.

Klimaatadaptatie

Het klimaat verandert. We moeten ons aanpassen. Investeringen zijn nodig om de kwaliteit van onze leefomgeving te behouden. Klimaatverandering zorgt voor: vaker en meer wateroverlast, droogte, hitte en overstroming.

We stelden ons in de omgevingsvisie tot doel om in 2035 klimaatrobuust te zijn voor onze eigen gemeentelijke verantwoordelijkheden. Dit is sneller dan het nationale Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) van ons vraagt. Dat heeft als doelstelling om in 2050 klimaatrobuust te zijn.

Onze omgevingsvisie geeft ons een aantal richtingen mee die we uitwerken:

• In balans komen met het natuurlijke bodem- en watersysteem.
• Samenwerking in de regio aan:
  - de Aanpak Droogte en Wateroverlast Achterhoek (ADA);
  - het Deltaplan ruimtelijke Adaptatie (DPRA);
  - de Zoetwatervoorziening Oost Nederland (ZON).
• Wateroverlast en hittestress in buurten beperken, werken aan klimaatrobuuste buurten

Resultaten

We stellen de startnotitie vast voor het opstellen van een omgevingsprogramma voor klimaatadaptatie

Bij het vaststellen van de omgevingsvisie besloot u als raad om een omgevingsprogramma op te stellen voor de strategische opgave Energie en Klimaat. Klimaatadaptatie is daar onderdeel van. Voor het thema Energie werken we met de herijkte routekaart. We maken een startnotitie voor het opstellen van het (deel)omgevingsprogramma Klimaatadaptatie. Deze geeft in hoofdlijnen inzicht in bijvoorbeeld onze rol, verantwoordelijkheden en het proces dat nodig is om te komen tot een omgevingsprogramma. Na vaststelling van de startnotitie stellen we het omgevingsprogramma Klimaatadaptatie op.

We zetten stappen naar een klimaatrobuuste gemeente

Ondanks dat we nog geen omgevingsprogramma hebben, werken we aan klimaatadaptatie. We geven uitvoering aan het watertakenplan (WTPO) en het uitvoeringsprogramma Riolering en Wegen. Daarnaast beschikken we over een hitteplan en over de hemelwaterverordening. Beschikbare informatie over opgaven en knelpunten is zichtbaar in de online openbare klimaatatlas die gebaseerd is op klimaatscenario’s van het KNMI uit 2013. We hebben aandacht voor klimaatverandering bij het verduurzamen van woonwijken en bij locatiekeuzes en de ontwerpen van woningbouwlocaties en bedrijventerreinen. We vervangen verouderde beplanting door nieuwe beplanting die beter bestand is tegen droogte en wateroverlast. Deze vakken verdiepen we ook, als dat kan, zodat water beter opgevangen kan worden. We stimuleren inwoners en instellingen om klimaatbestendig te worden, door verder in te zetten op bewustwording en het bieden van handelingsperspectief door gerichte informatieverstrekking.

We werken samen in de regio aan water- en klimaatopgaven

In het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie werken gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk samen aan maatregelen die ervoor moeten zorgen dat Nederland in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht. Dat doen ze in 45 werkregio’s. Het Samenwerkingsverband regio Achterhoek+ is zo’n werkregio. Dat is een groep van 11 gemeenten, het Waterschap Rijn en IJssel, provincie Gelderland en Vitens.

In 2024 ondertekenden de vertegenwoordigers van deze organisaties de bestuurlijke visie op samenwerking aan water Achterhoek+. Deze samenwerking levert kennis- en informatieproducten op die we op lokaal niveau inzetten. Gezamenlijk maken we gebruik van subsidieregelingen. 

INDICATOREN EN RISICO'S

Lokale indicator

Thema duurzaamheid

Thema grondstoffen

Verplichte landelijk vastgestelde indicatoren

Risico's

Meer informatie over de risico's vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing (2.2.2).